Περιοδικό "Διαδρομές", 2003, Λέσχη μελέτης Παιδικής Λογοτεχνίας
Συνέντευξη με τη συγγραφέα Σοφία Μαντουβάλου από την Αγγελική Βαρελά

Ε. Εδώ και είκοσι χρόνια γράφετε βιβλία για τα παιδιά. Ποιο είναι το μυστικό της τέχνης σας;
Α. Το μυστικό μου είναι τόσο μυστικό, όσο μυστικό μπορεί να είναι ένα παιχνίδι. Ένα παιχνίδι με το πραγματικό, το φανταστικό και το παράλογο. Αφήνομαι στη διάθεση της φαντασίας κι εκείνη διαμορφώνει τους κανόνες του παιχνιδιού ή φτιάχνω εγώ τους κανόνες και προσκαλώ τη φαντασία στο παιχνίδι.

Ε. Η συγγραφή ενός βιβλίου είναι για σας ένα παιχνίδι;
Α. Ξεκίνησα ως παιζωγράφος δεν ξέρω αν ποτέ θα γίνω πεζογράφος .(γέλια) Μου αρέσει να παίζω με την αχαλίνωτη φαντασία της πραγματικότητας. Η φαντασία είναι μια πραγματική διάσταση της ζωής. Μια διάσταση που ανοίγει νέες προοπτικές στον κόσμο της πραγματικότητας. Η φαντασία δεν σταμάτησε ποτέ να φτιάχνει το παραμύθι της ζωής. Και αυτό το παιχνίδι δεν το χάνω με τίποτα.

Ε. Γιατί διαλέξατε το χώρο της παιδικής λογοτεχνίας για να δημιουργήσετε;
Α. Η τελευταία επαναστατική θεωρία που προέκυψε από την ανακάλυψη της “κότας που έγινε αυγό΄΄ με μπέρδεψε για τα καλά. Δεν μπορώ να ξέρω ποιος διάλεξε ποιον. Οι θεωρίες όμως περί γονιδίων με οδηγούν στο αυθαίρετο συμπέρασμα ότι τόσο το γονίδιο “απέξω γριούλα κι από μέσα εγγονούλα” όσο και το γονίδιο “χάχανο” είναι υπεύθυνα τόσο για τις επιστημονικές, όσο και για τις καλλιτεχνικές μου επιλογές. (γέλια)

Ε. Τα βιβλία σας πέρα από την ευρηματικότητα , τη φαντασία και το χιούμορ τα χαρακτηρίζει και μία παιδαγωγική τόλμη. Είναι φανερή μια βαθιά γνώση γύρω από το παιδί, την ψυχολογία του, τον τρόπο που μαθαίνει τον τρόπο που αισθάνεται...
Α. Είναι φυσικό στη δουλειά μου να βγαίνει ό,τι έχω μέσα μου. Πριν ανακαλύψω την τάση μου να γίνω συγγραφέας, να θέλω να κάνω αυτό και τίποτε άλλο, πέρασα πολλά χρόνια στα θρανία.

Ε: Σπουδάσατε παιδαγωγικά;
Α: Κοντινές ειδικότητες. Πρώτα ειδικεύτηκα στην εξελικτική ψυχολογία αλλά με κέρδισε η εκπαιδευτική τεχνολογία. Αυτές οι μεταπτυχιακές σπουδές έχουν σχέση με τη χρήση της τεχνολογίας στην εκπαίδευση, τις τεχνικές εκπαίδευσης, τη διδακτική σχεδίαση, συγγραφή παραγωγή και αξιολόγηση εκπαιδευτικού υλικού .Εγώ ειδικεύτηκα στην τηλεόραση και τα πολυμέσα και επειδή ήθελα να κάνω καλύτερα τη δουλειά μου σπούδασα και σκηνοθεσία.

Ε. Όλες αυτές οι γνώσεις σας επηρεάζουν όταν γράφετε;
Α. Είναι φυσικό. Μερικές φορές νιώθω πως οι γνώσεις αυτές δεσμεύουν τη δουλειά μου και άλλες φορές νοιώθω πως μου λύνουν τα χέρια. Η φαντασία μου είναι αναρχική όμως το επιστημονικό μου υπόβαθρο μου επιβάλει μία τάξη. Και το αποτέλεσμα είναι μία οργανωμένη αταξία.

Ε. Τα βιβλία σας προσκαλούν τα παιδιά σε μία δημιουργική αταξία;
Α. Αυτό είναι το παιχνίδι μου. Σπάω τον κανόνα για να φτιάξω ένα άλλο κανόνα. Φτιάχνω τα ψέματά μου όπως φτιάχνω την αλήθεια. Και καθώς τα κάνω όλα αυτά ονειρεύομαι το αναρχικό παραμύθι.

Ε. Πότε θα το γράψετε;
Α. Όταν τολμήσω να σπάσω μέσα μου όλα τα στερεότυπα. Δεν πιστεύω στα στερεότυπα. Εξάλλου αυτό φαίνεται και από τα βιβλία μου.

Ε. Αν τολμούσατε τι θα γράφατε;
Α: Για παράδειγμα. Τα παιδιά κατά την ανάπτυξή τους περνάνε μια περίοδο που λένε βρομόλογα. Στην ψυχολογία λέγεται περίοδος σκατολογίας. Εγώ θα ήθελα να γράψω ένα βιβλίο όπου το πρώτο συνθετικό κάθε λέξης να είναι η λέξη σκατό. Μία σκατοσυγγραφέας γράφει ένα σκατοβιβλίο για σκατόπαιδα. Αυτήν την ιδέα την έπαιξα με το γιο μου και το γέλιο ήταν κυριολεκτικά καθαρτικό.

Ε. Θα βρείτε εκδότη να σας το εκδώσει;
Α: Δε βρίσκω εικονογράφο γι αυτό δεν το γράφω. (γέλια)

Ε. Όταν διαβάζει κανείς τα βιβλία σας έχει την αίσθηση ότι η εικόνα δεν λειτουργεί διακοσμητικά αλλά είναι αναπόσπαστο λειτουργικό μέρος του κειμένου.
Α. Αυτό ισχύει κυρίως για τα βιβλία που απευθύνονται στα παιδιά της πρώτης σχολικής ηλικίας. Τα βιβλία μου τα γράφω σε δύο γλώσσες. Η μία είναι η εικόνα του λόγου και η άλλη η γλώσσα της εικόνας. Για να γίνουν αυτές οι γλώσσες μία χρειάζεται πολύ καλός σχεδιασμός του βιβλίου και στενή συνεργασία του συγγραφέα με τον εικονογράφο.

Ε. Δηλαδή εσείς σκηνοθετείτε το βιβλίο και ο εικονογράφος εκτελεί την ιδέα σας;
Α. Έχω την τύχη να συνεργάζομαι με ευρηματικούς και ταλαντούχους εικονογράφους που σκηνογραφούν τη δική τους διάσταση σε αυτό που εγώ έχω φανταστεί. Εκείνο που απογειώνει μία εικόνα είναι η σύνθεσή της και τα χρώματά της. Και αυτό είναι δουλειά το ειδικού.

Ε. Η δουλειά σας στην Εκπαιδευτική τηλεόραση επηρεάζει τη συγγραφική σας δουλειά;
Α. Τουλάχιστον για μία δεκαετία, πρώτα φανταζόμουνα την εξέλιξη της ιστορίας σε εικόνες και μετά την έγραφα. Τα τελευταία χρόνια γράφω χωρίς να σκέφτομαι καθόλου την εικόνα. Πάλι ψέματα λέω. (γέλια)

Ε. Ποια είναι η αφορμή για ένα βιβλίο; Πώς σας έρχεται η ιδέα για ένα βιβλίο;
Α. Οι ιδέες μου έρχονται από την αχαλίνωτη φαντασία της πραγματικότητας. Ένα τόσο δα κομματάκι της πραγματικότητας γίνεται για μένα πηγή δημιουργίας. Το ντύνω με όνειρο και φαντασία και φτιάχνω μια άλλη πραγματικότητα.

Ε. Πώς διαλέγετε τα θέματά σας;
Α. Δεν τα διαλέγω εγώ, η αχόρταγη περιέργεια των παιδιών για τον κόσμο που τα περιβάλλει τα διαλέγει. Όλα μου τα βιβλία που απευθύνονται στα παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας ξεκίνησαν από ένα παιδικό σχόλιο. Τα πρώτα χρόνια πηγή έμπνευσης ήταν ο γιος μου και οι φίλοι του. Το παιχνίδι, το χιούμορ και η φαντασία ήταν και είναι τρόπος ζωής στο σπίτι. Κάθε μέρα φτιάχναμε το παραμύθι της ζωής από την πραγματικότητα που βιώναμε. Ένα ξυλόφωνο και η σκεπή που ζωγράφισε ο γιος μου πάνω από το πεντάγραμμο όταν του είπα πως αυτό είναι το σπίτι που μένουν οι νότες, έγινε αφορμή για το βιβλίο “Ντορεμιφασολλασί”. “Ο μαγικός καθρέφτης” ξεκίνησε από ένα δαγκωμένο μπισκότο που ως δια μαγείας έγινε ολόκληρο όταν το γυαλιστερό καπάκι του κουτιού ακούμπησε δίπλα του.

Ε. Πρέπει να έχετε καλή σχέση με το γιο σας.
Α. Θαυμάσια και εκρηκτική. Τώρα πια δε με παίζει. Τώρα που μεγάλωσε μου ζητάει πνευματικά δικαιώματα για τις ιδέες που μου έχει δώσει. (γέλια)

Ε. Η Σοφία Μαντουβάλου βρίσκεται μέσα στα βιβλία της;
Α. Κομματάκια της προσωπικότητας μου έχουν μπει μέσα σε ήρωες. Μέσα από κείνους έκανα την επανάστασή μου, συμβιβάστηκα , υπερασπίστηκα τις ιδέες μου. Το “βρέχει καρεκλοπόδαρα” και “Η κότα που έγινε αυγό” αυτό θα εκδοθεί τώρα, χωρίς να είναι αυτοβιογραφικά έχουν πολύ Σοφία μέσα. Αλλά και το χιούμορ και το παράλογο που χαρακτηρίζουν τα βιβλία μου είναι δομικό μου χαρακτηριστικό. Είμαι εκ γενετή χάχανο. (γέλια) Με το χιούμορ και το παράλογο προασπίζομαι την αισιοδοξία μου στη ζωή.

Ε. Ποιες είναι οι κύριες αξίες σας;
Α. Η παιδικότητα , η αισιοδοξία, η χαρά, η ειρήνη, ο αλληλοσεβασμός , η αγάπη για τη ζωή, το όνειρο. Η δημιουργικότητα .

Ε. Πώς νοιώθετε όταν γράφετε ένα βιβλίο;
Α. Νιώθω σαν να γράφει ο ενήλικας και να υπαγορεύει το παιδί που είμαι μέσα μου. Κάθε φορά που κλείνω την αχαλίνωτη φαντασία της πραγματικότητας μέσα σε ένα βιβλίο, ονειρεύομαι πως η φαντασία πάει σχολείο και τα παιδιά μαθαίνουν να αισθάνονται με φαντασία, να σκέφτονται με φαντασία, να επιβιώνουν με φαντασία. Και τότε νιώθω μεγάλη χαρά και μου έρχεται να καθίσω στο γραφείο μου και να παίξω πάλι το παιχνίδι της φαντασίας.

Ε: Φαίνεται να έχετε πολύ καλή σχέση με την φαντασία.
Α: Μόνο καλή σχέση; Της χρωστάω την ύπαρξή μου. Είναι η κολλητή μου φίλη. Την έχω μάλιστα βαφτίσει Ελευθερία. Χωρίς αυτή, η περιπέτεια της ζωής μου θα ήταν επίπεδη , μέτρια και άγονη .

Ε. Έχετε καλή επικοινωνία με τα παιδιά;
Α. Τα παιδιά μου έχουν προσφέρει μοναδικές στιγμές αλλά και εγώ τους έχω προσφέρει μοναδικές εμπειρίες. Η χαρά δεν κρύβεται. Επικοινωνώ πολύ καλά μαζί τους. Πηγαίνω όσο πιο συχνά μπορώ στα σχολεία για να παίρνω και να δίνω ενέργεια. Σε όλη την Ελλάδα έχω συναντήσει
θαυμάσιους δασκάλους που βάζουν την παιδική λογοτεχνία στο σχολείο ακόμα κι από το παράθυρο . Αλλά και άλλους που την αντιμετωπίζουν σαν τη σταχτοπούτα της εκπαίδευσης.
Δεν υπάρχει μεγαλύτερη χαρά για έναν συγγραφέα από το να παίρνει φιλικά γράμματα από τα παιδιά και τους δασκάλους. από σχολεία που είχε επισκεφθεί τρία ή τέσσερα χρόνια πριν. Μου στέλνουν πίτες, κουλουράκια... η εμπειρία αυτή δεν περιγράφεται με λόγια.

Ε: Κάνετε άλλες δραστηριότητες με τα παιδιά έξω από το σχολείο;
Α: Σε δήμους και βιβλιοθήκες σε όλη την Ελλάδα έχω κάνει μέχρι τώρα δύο δραστηριότητες. Η μία είναι “το πάπλωμα της γης” και η άλλη “ένα κουβάρι παραμύθια”. Η πρώτη είναι μία οικολογική διαμαρτυρία , η δεύτερη είναι μία δραστηριότητα που ενισχύει την αναγνωσιμότητα.
Το πάπλωμα φαρδαίνει και μακραίνει και περιμένει να το ζωγραφίσουν όλα τα παιδιά της Ελλάδας. Θεωρώ πολύ σημαντικό, παιδιά από διαφορετικές περιοχές να συμμετέχουν ενεργητικά σε ένα πλαίσιο που κοινωνικοποιεί τη σκέψη και τη φαντασία τους για ένα θέμα που τα αφορά όπως το περιβάλλον.

Ε: Η άλλη δραστηριότητα;
Α: Στόχος είναι να γίνει ένα κουβάρι γίγαντας με όλα τα παραμύθια που έχουν διαβάσει τα ελληνόπουλα. Μουσιακό κουβάρι. Τα παιδιά γράφουν σε μια λωρίδα πανί το βιβλίο που έχουν διαβάσει, το όνομά τους , τον τόπο τους. Οι κορδέλες αυτές δένονται μεταξύ τους και τυλίγονται σε ένα κουβάρι.. Και στις δύο δραστηριότητες η συμμετοχή των παιδιών ενεργοποιείται με τη συμμετοχή τους σε ένα παραμύθι.

Ε: Επιστρέφω στα βιβλία σας. Στα βιβλία σας διαφαίνεται μία σουρεαλιστική διάθεση.
Α. Δεν θα χρησιμοποιούσα τον όρο σουρεαλιστική, γιατί είναι ένας όρος που φέρει το βάρος μιας σημαντικής. Η φαντασία μου είναι κάτω από τον απόλυτο έλεγχο της λογικής μου. Απλώς θέλω να ασκεί τα δικαιώματά της στα όρια της λογικής. Και αυτά τα όρια μας διαφεύγουν. Μόνο με την εξέγερση της λογικής, με τη χρήση του παράλογου και του φανταστικού μπορούμε να διευρύνομε την πραγματικότητα και να φτάσουμε στα όρια της: την υπερπραγματικότητα.

Ε. Σε σχέση με αυτά που μόλις είπατε πως λειτουργεί ένα βιβλίο σας στα χέρια ενός παιδιού;
Α. Μπορώ να μιλήσω μόνο για τις προθέσεις μου. Εγώ παίρνω τα παιδιά μια πρώτη εκδρομή στη ζωή χέρι -χέρι με τη φαντασία. Πρόθεσή μου είναι μέσα από τη χαρά της εκδρομής να διευρύνω την αίσθησή τους για την πραγματικότητα και να τους χαρίσω την αξία του φανταστικού. Συνεργάτη μου σ αυτό έχω το χιούμορ και το παράλογο. Ένα βιβλίο είναι σαν την τσακμακόπετρα. Εμένα με ενδιαφέρουν οι σπίθες που θα ανάψει.

Ε. Έχετε σκοπό να μεταδώσετε το μικρόβιο της φαντασίας;
Α. Το μικρόβιο υπάρχει. Η φαντασία είναι κάτι που το έχουν τα παιδιά. Μέσα από αυτό αναπτύσσονται. Μπαίνουν στον κόσμο της πραγματικότητας μέσα από τον κόσμο της φαντασίας. Όμως στην πορεία το χάνουν. Θέλω η φαντασία να πάει σχολείο και να φωνάξει σε δασκάλους και παιδιά. “ Ξεχάστε ότι μάθατε κι αρχίστε να ονειρεύεστε!” Εκείνο που θέλω, είναι να καλλιεργήσω τη φαντασία στα παιδιά. Οι ιστορίες και τα παραμύθια δεν είναι τίποτε άλλο από το γόνιμο έδαφος που χρειάζονται τα παιδιά για να αναπτύξουν τις ικανότητες τους και να επιβιώσουν μέσα στην πραγματικότητα.

Ε: Από ότι φαίνεται δεν θεωρείτε τη φαντασία και την πραγματικότητα σαν δύο αντιφατικές καταστάσεις.
Α: κάθε άλλο Το μυστικό είναι η αντίφαση να γίνεται σύνθεση. Ο στόχος μου είναι η συγχώνευση των δύο καταστάσεων σε μια υπερπραγματικότητα που δεν είναι τίποτα άλλο από την αχαλίνωτη φαντασία της πραγματικότητας που μπορεί να κάνει τη ζωή μας χαρούμενη και δημιουργική. Απελευθερώνω τη φαντασία δεν σημαίνει κλείνω τα μάτια στην πραγματικότητα. Σημαίνει απελευθερώνομαι από το παρελθόν και το παρόν και μπορώ να δω στο δρόμο της ζωής πίσω από τις στροφές. Η απελευθέρωση του ανθρώπου προϋποθέτει την απελευθέρωση του νου. Και είναι αναγκαία σήμερα παρά ποτέ. Η φαντασία σήμερα είναι τεχνική επιβίωσης.

Ε: Πώς θα χαρακτηρίζατε τα βιβλία σας; Είναι εκπαιδευτικά, είναι λογοτεχνικά ή είναι λογοτεχνήματα με εκπαιδευτικούς στόχους;
Α: Ποτέ δεν με ενδιέφερε η ανατομία. Εγώ δεν είμαι μελετητής για να με ενδιαφέρει η κατηγοριοποίηση. Είμαι δημιουργός και εκείνο που με ενδιαφέρει είναι η χαρά της δημιουργίας και η επικοινωνία μου με τα παιδιά. Σε πολλά βιβλία μου πλέκω τη μάθηση στην πλοκή και την κάνω αόρατη θέτοντας έτσι τη λογοτεχνία στην υπηρεσία της εκπαίδευσης. Η φαντασία μου υπηρετεί το συγκεκριμένο στόχο κάθε βιβλίου αλλά κυρίως υπηρετεί το στόχο μου ως συγγραφέα παιδικής λογοτεχνίας. Η απελευθέρωση του νου, το σπάσιμο των στερεότυπων είναι η επανάσταση που ζητάω από τα παιδιά.

Ε: Ποια είναι η γνώμη σας για την παιδική λογοτεχνία στον τόπο μας;
Α: Η λογοτεχνία για τα παιδιά στην Ελλάδα, ενηλικιώθηκε. Έχει πια μια υπόσταση. Έχει γίνει πιο πραγματική και ειλικρινής και εκφράζει τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των παιδιών. Ξέφυγε από το τρίπτυχο πατρίς -θρησκεία - οικογένεια, χρήσιμο ίσως για την εποχή του, και ακολούθησε τη διεθνή περιρρέουσα ατμόσφαιρα. Η παιδική λογοτεχνία αντανακλά τις αλλαγές και τις προκλήσεις της ζωής στον εικοστό αιώνα. Η φαντασία δεν έλειψε ποτά από τους έλληνες συγγραφείς. Έτσι απελευθερώθηκε, η θεματική, η γλώσσα, η μορφή, και υπάρχουν σήμερα, σύγχρονα βιβλία που καλύπτουν τις ανάγκες και τις αναζητήσεις τόσο των παιδιών όσο και των νέων.

Ε: Πιστεύετε δηλαδή πως ούτε η ηλικία ούτε η θεματολογία της γνώσης εμποδίζει το παιχνίδι της φαντασίας να είναι αποτελεσματικό;
Α: Ακριβώς! Και αυτό το ξέρουν και οι άξιοι εκπαιδευτικοί που χρησιμοποιούν την παιδική λογοτεχνία ως αναπόσπαστο μέρος της εμπειρίας και λειτουργίας του παιδιού μέσα στο χώρο του σχολείου. Ως μέσο δημιουργικής έκφρασης, νοητικής και συναισθηματικής ανάπτυξης αλλά και γλωσσικής και αναγνωστικής καλλιέργειας.

Ε: Ποιον θεωρείτε καλό συγγραφέα;
Α: Αυτόν που όταν διαβάζεις ένα βιβλίο του χωρίς να έχεις δει το όνομά του τον αναγνωρίζεις. Σήμερα τα πάντα έχουν ειπωθεί. Δεν μπορείς να πεις μου έκλεψε κάποιος την ιδέα. Σημασία έχει η μορφή που δίνει κανείς στις ιδέες.. πως λέγεται κάτι.. Αυτό το κάτι δημιουργεί και το στυλ του συγγραφέα .

Ε: Έχουμε συγγραφείς με προσωπικό στυλ;
Α: Και Αρκετούς και καλούς. Ο Μπουλώτης, η Μάρω Λοίζου, ο Τριβιζάς... η Ειρήνη Μάρα, ο Ι.Δ. Ιωανίδης.... η Βαρελά, ο Μάνος ,η Λότη... Υπάρχουν τουλάχιστον άλλοι τόσοι από τους παλιούς και μερικοί από τους νεώτερους ...Η Αθηνά Παπαδάκη.. σταμάτησε το μυαλό μου. Αδικώ μερικούς και πολύ καλούς και φίλους αλλά μυαλό είναι αυτό. Ποια έγραψε “Το Κόκκινο της Ανατολής”;

Ε: Πότε θα γράψετε ένα βιβλίο που θα απευθύνεται σε ενήλικες:
Α: Κάθε φορά που μου κάνουν αυτήν την ερώτηση τη μισώ. Είναι σα να μου λένε, πότε θα γράψω κάτι σοβαρό. Κάτι στο ύψος του πνευματικού μου επιπέδου. (γέλια) Καθώς ενηλικιώνομαι μου δημιουργείται η ανάγκη επικοινωνίας με τους ομηλίκους μου έτσι τα τελευταία δέκα χρόνια έχω γράψει έξι μικρά βιβλία για ανήλικους ενήλικες . Τα βιβλία είναι αφιερωμένα στις νεανικές καρδιές και τις παραδοσιακές αξίες. Μέσα από έναν ποιητικό αφαιρετικό λόγο και ένα λανθάνον χιούμορ ξετυλίγονται οι εκφάνσεις της ύψιστης παραδοσιακής αξίας : του έρωτα. Συνήθως αυτά τα βιβλία τα γράφω όταν έχω πιάσει πάτο και προσπαθώ να ξορκίσω το κακό. (γέλια)

Ε: Θέτω αλλιώς την ερώτησή μου. Δεν έχετε νιώσει την ανάγκη να γράψετε ένα διήγημα ή ένα μυθιστόρημα;
Α: Αν αυτό ήταν προϊόν πραγματικής εσωτερικής ανάγκης θα είχε συμβεί. Κατά καιρούς γράφω δηλαδή αλλά τα αφήνω να σιτέψουν. (γέλια) Η αλήθεια είναι πως εδώ και δέκα χρόνια γράφω ένα μυθιστόρημα ή μάλλον συνομιλώ με μια ιδέα. Η συνέχεια στο οπισθόφυλλο (γέλια).

Ε: Πώς περνάτε την ημέρα σας;
Α: Θέλετε να μυθοποιήσω ή να απομυθοποιήσω τη συγγραφέα; (γέλια) Δεν υπάρχει μια τυπική ημέρα. Υπάρχουν όμως πράγματα που γίνονται κάθε μέρα. Η ζωή μου είναι μία “Οργανωμένη αταξία”. Το πρωί μετά από ένα θαυματουργό μπάνιο πίνω τον καφέ μου , διαβάζω ποίηση τρώγοντας βούτυρο και μέλι και ονειρεύομαι. Μετά γράφω τουλάχιστον πέντε ώρες στο κομπιούτερ σενάρια για την εκπαιδευτική τηλεόραση . Το μεσημέρι χαλαρώνω με βραζιλιάνικο μεταγλωττισμένο αριστούργημα. Το απόγευμα κάθομαι στο γραφείο μου, σκέφτομαι και γράφω άλλες πέντε ώρες με τηλεφωνικά διαλείμματα για ψυχοθεραπευτική επικοινωνία με τις φίλες μου. Το βράδυ ανάλογα με τη διάθεση που έχω ή ακούω Μαρία Κάλας και διαβάζω φιλοσοφία ή χορεύω Λάτιν.

Ε: Ποιο φαγητό σας αρέσει περισσότερο;
Α: Οι αληθινές πατάτες τηγανιτές με λεμόνι και πολύ πιπέρι. Όμως μου τρέχουνε τα σάλια και για μια διώροφη μακαρονάδα με μαμόθρεφτα μακαρόνια και για ... μερικά κεφάτα κεφτεδάκια και λίγους νευρικούς ντολμάδες και.... η λίστα είναι ατέλειωτη. (γέλια)

Ε: Σας αρέσουν οι δημιουργικές …λιχουδιές;
Α: Μόνο μια λιχούδα συγγραφέας θα μπορούσε να γράψει μία γαστρονομική λέξη ποταμό σαν αυτή που έγραψα στο βιβλίο μου “Μια φορά ήταν η Κολοτούμπα”.

Ε: Τι δεν θα κάνατε ποτέ στη ζωή σας;
Α: Δε θα αδικούσα ποτέ κανέναν ακόμα κι αν αυτό είχε επιπτώσεις για μένα. Έχω μεγάλη αίσθηση δικαίου.

Ε: Με πια πρόταση θα κλείνατε αυτή τη συνέντευξη;
Α: Καλά έτσι τελειώνουμε ; Δε θα με ρωτήσετε για άνδρες; (γέλια)

Ε: Έχετε χρόνο; (γέλια)
Α: Έχω χρόνο για μία πρόταση και μία ευχή. Στο σενάριο με τίτλο “Ζωή” δίνω στην φαντασία τον βασικό ρόλο. Μόνο η φαντασία μπορεί να εξανθρωπίσει μια κοινωνία που παρακμάζει. Θα τελειώσω με μια ευχή . Τον τίτλο του καινούργιου μου βιβλίου για ανήλικους ενήλικες: “Ερωτευμένος ο καινούργιος χρόνος”!